Kaynaklar

Zararlı medya içeriği, dezenformasyon ve benzeri konular hakkında daha fazla bilgiyi nerede bulabilirim?

Batı Balkanlar ve Türkiye’deki sivil toplum kuruluşları kendilerini medya okuryazarlığını güçlendirmeye ve vatandaşları yalan haber, propaganda veya taraflı habercilik (biased reporting) gibi zararlı medya içerikleri konusunda eğitmeye adamıştır. Ülkenizde bu konularla ilgilenen medya STK’larını arayın ve eğitim programları ve atölye çalışmalarının yanı sıra ürettikleri yayınları ve diğer materyalleri kontrol edin. Aşağıdaki gibi kuruluşlara bakın: Arnavutluk Medya Enstitüsü (Arnavutluk), Mediacentar Saraybosna (Bosna Hersek), Kosova Basın Konseyi (Kosova), Karadağ Medya Enstitüsü (Karadağ), Makedonya Medya Enstitüsü (Kuzey Makedonya), Novi Sad Gazetecilik Okulu (Sırbistan), Bianet (Türkiye).

Sahte haberleri ve dezenformasyonu ifşa etmeye adanmış uzman web siteleri var mı?

Evet! Bilgilerin teyit edilmesini sağlayan platformlar giderek daha popüler hâle geliyor. Bu platformlar sahte haberleri ve diğer dezenformasyon türlerini çürütmek için haber kaynaklarında yayınlanan ve sosyal ağlarda dolaşan bilgileri kontrol ediyorlar. Ayrıca bulgularına ilişkin açıklamalar da sunuyorlar. Kullanıcıların sorularını ve ipuçlarını da memnuniyetle karşılıyorlar, bu nedenle karşılaştığınız bir hikâyenin doğruluğu hakkında sorulması gereken sorular olduğunu düşünüyorsanız, özellikle de hikâye kamuyu ilgilendiren önemli bir konuyla ilgiliyse, iletişime geçin. Batı Balkanlar ve Türkiye’deki en popüler bilgi teyit (fact-checking) platformlarından bazıları şunlardır: Raskrinkavanje.ba (Bosna Hersek), Fake News tragac (Sırbistan), Raskrinkavanje.me (Karadağ), Vistinomer.mk (Kuzey Makedonya), Faktoje (Arnavutluk), teyit.org (Türkiye), Hibrid.info (Kosova).

Zararlı medya içeriği hakkında kime şikâyette bulunabilirim?

Medyadaki sorunlu içeriğin hacmini azaltmak için medya okuryazarlığınızı kullanmaya istekli olmanız harika. Bu, kamu yararını ilgilendiren konularda iyi bilgilendirilmiş yaklaşımlara elverişli bir kamusal alan yaratılmasına yardımcı olduğu için gerçekten önemlidir. Batı Balkan ülkelerinde ve Türkiye’de düzenleyici ve öz-düzenleyici kurumlar faaliyet göstermektedir. Görevleri, diğer şeylerin yanı sıra, medyanın profesyonel standartlara bağlılığını izlemek ve vatandaşların ve kurumların belirli içerik parçaları hakkındaki şikayetlerini ele almaktır. Şikâyet prosedürünün ayrıntıları için web sitelerini kontrol edin. Batı Balkanlar ve Türkiye’deki özdenetim kurumları şunlardır: Basın ve Online Medya Konseyi (Bosna Hersek), Medya Özdenetim Konseyi (Karadağ), Makedonya Medya Etiği Konseyi (Kuzey Makedonya), Basın Konseyi (Sırbistan), Etik Medya İttifakı (Arnavutluk), Kosova Basın Konseyi (Kosova), Basın Konseyi (Türkiye).

Takip ettiğim web sitelerinin sahibini ve düzenleyicisini nasıl öğrenebilirim?

Güvenilir bir medya kuruluşu, sahiplerinin, editör kadrosunun ve diğer personelinin isimlerinin yanı sıra ofisiyle iletişim kurma yollarını da izleyicilerine bildirecektir. Bu tür bilgiler genellikle “künye” olarak bilinir ve web sitesinde kolayca erişilebilir olmalıdır. Eğer bu bilgiler mevcut değilse, bu, sitenin güvenilirlik ve dürüstlüğünün sorgulanabileceğine dair büyük bir uyarı işaretidir.

Medya okuryazarlığı neden önemlidir?

Medya okuryazarlığı, farklı medya türlerini, bu medya türlerinin verdiği mesajları ve hatta bu mesajların verilmesine sebep olan olası sebepleri ve önyargıları eleştirel bir şekilde analiz etmemize ve yorumlamamıza yardımcı olduğu için önemlidir. Bu da, örneğin kime oy vereceğimiz, nerede ve ne eğitimi alacağımız sağlığımıza nasıl dikkat edeceğimiz, maddi durumumuzu nasıl idare edeceğimiz, boş zamanlarımızı nasıl değerlendireceğimiz veya hangi kitapları okuyacağımız gibi konularda hepimizin maruz kaldığı bilgilere eleştirel bir şekilde yaklaşarak daha sağlam bilgiye dayalı kararlar vermemize yardımcı olur.